Theo Quy định về Hàng hóa Nguy hiểm của IATA (DGR), hàng hóa nguy hiểm về cơ bản là những vật phẩm có thể gây ra vấn đề cho sức khỏe con người, an toàn, thiệt hại tài sản hoặc các vấn đề môi trường khi vận chuyển bằng đường hàng không. Điều gì khiến những mặt hàng này trở nên nguy hiểm? Chúng thường phản ứng xấu với sự thay đổi nhiệt độ, biến động áp suất hoặc bị hư hại do va chạm và rung động trong chuyến bay. Ví dụ như khí nén hoặc pin lithium. Nếu bao bì của chúng bị vỡ khi đang bay ở độ cao lớn, chúng có thể trở thành mối nguy hiểm nghiêm trọng. Tổ chức Hàng không Dân dụng Quốc tế có bộ quy tắc riêng gọi là Hướng dẫn Kỹ thuật (phiên bản 2024) nhằm thiết lập một hệ thống toàn cầu để xác định loại hàng hóa nào được coi là nguy hiểm và cách xử lý chúng một cách phù hợp. IATA phát triển thêm từ các hướng dẫn này, cụ thể dành cho hoạt động hàng ngày của các hãng hàng không.
Hàng hóa nguy hiểm được chia thành chín nhóm nguy hiểm:
Danh sách Hàng Nguy Hiểm của ICAO (2023) bao gồm hơn 3.000 mặt hàng, mỗi mặt hàng có các quy định xử lý cụ thể. Các hãng hàng không sử dụng phân loại này để xác định quy trình lưu trữ, tách biệt và xếp hàng — ví dụ như cách ly chất oxy hóa khỏi các vật liệu dễ cháy để ngăn phản ứng hóa học trong điều kiện xóc khi bay.
Những thứ chúng ta sử dụng hàng ngày nhưng có thể không nhận ra rằng thực tế lại được phân loại là chất nguy hiểm bao gồm các vật phẩm như nước hoa chứa chất lỏng dễ cháy, mẫu xét nghiệm y tế mang tác nhân gây nhiễm, và cả đá khô dùng để giữ lạnh trong quá trình vận chuyển. Lấy pin lithium làm ví dụ, những bộ nguồn nhỏ này xuất hiện ở mọi nơi từ điện thoại thông minh đến xe điện, cần được đóng gói đặc biệt theo tiêu chuẩn chứng nhận UN38.3 vì chúng tiềm ẩn nguy cơ cháy nổ nghiêm trọng nếu bị xử lý sai cách. Ngoài ra còn có nhiều mặt hàng tiêu dùng thông thường mà nhiều người hay bỏ qua khi đóng gói hành lý. Các sản phẩm xịt trang điểm dạng aerosol và bếp cắm trại nhỏ gọn có bình nhiên liệu tích hợp đều phải tuân thủ Quy định Hàng nguy hiểm của Hiệp hội Vận tải Hàng không Quốc tế (IATA). Việc xác định đúng số UN và mô tả vận chuyển chính xác rất quan trọng. Khi vận chuyển pin lithium-ion, ví dụ, cần ghi nhãn là UN3480 để tránh nhầm lẫn tại các trạm kiểm soát hải quan và đảm bảo tất cả những người liên quan đều xử lý chúng một cách an toàn theo quy định.
IATA đặt ra tiêu chuẩn toàn cầu về an toàn vận chuyển hàng hóa nguy hiểm bằng đường hàng không thông qua Quy định về Hàng hóa Nguy hiểm (DGR). Những quy định này kết hợp các tiêu chuẩn phân loại của Liên Hợp Quốc với những gì thực tế hiệu quả trong quá trình bay. Máy bay phải đối mặt với những thách thức mà xe tải hay tàu hỏa không bao giờ gặp phải, như sự thay đổi đột ngột về áp suất và nhiệt độ ở các độ cao khác nhau. Vì vậy, DGR được cập nhật hàng năm dựa trên phản hồi từ hơn 290 thành viên là các hãng hàng không trên toàn thế giới. Việc cập nhật liên tục này giúp theo kịp cả những tiến bộ công nghệ lẫn các mối nguy mới được nhận diện trong xử lý hàng hóa.
Các quy định DGR 2025 đưa ra các yêu cầu nghiêm ngặt hơn về cách đóng gói pin lithium, cùng với việc cải thiện tài liệu khi vận chuyển vật liệu sinh học. Một thay đổi lớn đáng chú ý là các pin lithium-ion đơn chỉ được sạc tối đa đến 30%. Đây không phải là con số ngẫu nhiên; nó được đưa ra ngay sau 12 vụ cháy máy bay vào năm 2023 do pin bị quá nhiệt bất ngờ. Một điều chỉnh quan trọng khác làm rõ việc phải tách biệt khí oxy hóa khỏi chất lỏng dễ cháy. Điều này giúp ngăn ngừa các phản ứng hóa học nguy hiểm, đặc biệt khi máy bay gặp thời tiết xấu trên bầu trời. Những thay đổi này phản ánh các mối lo ngại thực tế từ các sự cố đã xảy ra, chứ không chỉ dựa trên các rủi ro lý thuyết.
Hầu hết các hãng vận chuyển hiện nay đã bắt đầu triển khai các hệ thống sàng lọc bằng trí tuệ nhân tạo. Các hệ thống này kiểm tra khoảng 99,6 phần trăm mọi lô hàng so với cơ sở dữ liệu DGR kỹ thuật số của IATA ngay trước khi hàng được xếp lên máy bay hoặc xe tải. Nhân viên làm việc với hàng hóa nguy hiểm cần phải trải qua đào tạo định kỳ hai năm một lần, và có ba bước kiểm tra riêng biệt để đảm bảo tiêu chuẩn đóng gói theo quy định của Liên Hợp Quốc được tuân thủ đúng. Đối với các công ty logistics bên thứ ba, việc liên tục dán nhãn sai có nghĩa là sẽ nhanh chóng bị chấm dứt hợp đồng. Cách tiếp cận nghiêm ngặt này đã giúp giảm khoảng 41% các vấn đề về tuân thủ trên toàn ngành kể từ đầu năm 2022 theo các báo cáo gần đây của ngành.
Khi vận chuyển các vật liệu nguy hiểm bằng đường hàng không, chúng cần được đặt trong các container đặc biệt đã được Liên Hợp Quốc chứng nhận. Những thùng này được thiết kế để chịu được mọi hình thức xử lý khắc nghiệt trong chuyến bay, bao gồm rung động khi cất cánh và hạ cánh, sự thay đổi áp suất buồng lái, và nhiệt độ cực đoan ở độ cao lớn. Bao bì cũng phải trải qua các thử nghiệm nghiêm ngặt. Các cơ quan quản lý yêu cầu thực hiện các bài kiểm tra như thả rơi từ độ cao nhất định, chất chồng nhiều đơn vị lên nhau, và kiểm tra rò rỉ. Tất cả các kiểm tra này đều tuân theo quy định của Bộ Giao thông Vận tải được nêu trong các phần từ 171 đến 180 về quy định vật liệu nguy hiểm. Tại sao lại phải thực hiện tất cả những điều này? Rất đơn giản. Điều đó đảm bảo rằng không có gì bị vỡ hay tràn đổ, dù mọi việc diễn ra suôn sẻ hay xảy ra tình huống bất ngờ giữa chừng chuyến bay.
Thường yêu cầu hệ thống bao bì ba lớp:
Pin lithium phải được đóng gói trong các vật liệu bên trong không dẫn điện để ngăn ngừa hiện tượng đoản mạch, trong khi các chất lây nhiễm cần có bình chứa sơ cấp kín nước và lớp hút chất lỏng có khả năng chứa ít nhất 100% thể tích chất lỏng. Cả hai loại này đều phải được đặt trong bao bì ngoài đạt chuẩn UN và được đánh dấu rõ ràng bằng các mã xử lý phù hợp.
Mỗi kiện hàng phải hiển thị:
Các tín hiệu trực quan này cho phép nhân viên mặt đất và lực lượng cứu hộ nhận biết nhanh chóng.
Sự kết hợp giữa số UN (ví dụ: UN3480) và tên hàng hóa vận chuyển đúng (ví dụ: “Ắc quy, ion liti”) phải xuất hiện trên cả nhãn và các tài liệu vận chuyển. Cặp thông tin tiêu chuẩn hóa này cho phép nhận diện ngay lập tức mối nguy hiểm qua các biên giới quốc tế và ngôn ngữ khác nhau.
Hai tài liệu thiết yếu đi kèm mọi lô hàng nguy hiểm:
Khi được điền đầy đủ và chính xác, các tài liệu này giúp giảm tỷ lệ sự cố xuống 72% so với các lô hàng không tuân thủ, theo Báo cáo An toàn năm 2023 của IATA.
Việc vận chuyển các container chịu áp lực, vật liệu dễ cháy và hóa chất phản ứng qua đường hàng không gây ra một số khó khăn nghiêm trọng cho các đội ngũ logistics. Theo hướng dẫn IFCL mới nhất từ năm 2024, có nguy cơ thực sự về việc các bình khí bị vỡ khi máy bay trải qua những thay đổi áp suất mà chúng ta đều biết là xảy ra thường xuyên trong hầu hết các chuyến bay — khoảng 40% ở độ cao hành trình điển hình. Lấy ví dụ như acetone hoặc ethanol, những dung môi phòng thí nghiệm phổ biến này bắt đầu bay hơi nhanh hơn nhiều so với dự kiến. Ngay cả sự gia tăng nhỏ nhiệt độ khoang cũng có thể đẩy nguy cơ dễ bay hơi lên gần 70%, điều mà báo cáo IFCL 2024 nhấn mạnh rõ ràng. Và hãy chưa kể đến những hợp chất peroxide hữu cơ và các chất tương tự khó xử lý. Những chất này cần được xử lý đặc biệt vì chúng đơn giản là không chịu được các phương pháp đóng gói thông thường. Nếu không được chứa đựng đúng cách, tình trạng xóc mạnh do nhiễu loạn không khí có thể kích hoạt các phản ứng hóa học bất ngờ giữa chừng chuyến bay, điều mà không ai muốn phải đối mặt.
Các quy định phân tách nghiêm ngặt quy định nơi có thể lưu trữ vật liệu nguy hiểm, dựa trên phân loại nguy hiểm theo IATA/ICAO:
| Phòng riêng | Vật liệu được phép | Hạn chế |
|---|---|---|
| Khoang hàng | Loại 3 (Chất dễ cháy), Loại 8 (Chất ăn mòn) | Phải được đựng trong các container đã được chứng nhận UN |
| Cabin | Các bình xịt y tế/hàng tiêu dùng giới hạn (Mục 2.3) | Tối đa 2L mỗi hành khách |
Các hệ thống quét tự động và nhãn dán hình kim cương cảnh báo nguy hiểm giúp thực thi các quy định này, với khoảng 12% lô hàng bị các hãng hàng không từ chối hàng năm do không tuân thủ việc phân tách đúng cách.
Phi hành đoàn thực hiện các buổi diễn tập huấn luyện hai lần mỗi năm, tập trung vào việc xử lý các sự cố liên quan đến vật liệu nguy hiểm, bao gồm:
Việc áp dụng khung IFCL 1200:2024 đã giảm thời gian phản ứng trung bình 33%, với các mô-đun dựa trên tình huống hiện đang được 89% các hãng vận tải lớn sử dụng. Các bộ dụng cụ khẩn cấp trên máy bay bao gồm gel trung hòa pH và găng tay cách ly hơi, được thiết kế riêng để giảm thiểu rủi ro tiếp xúc hóa chất trong không khí.
Hàng nguy hiểm là những mặt hàng có thể gây rủi ro cho sức khỏe, an toàn, tài sản hoặc môi trường trong quá trình vận chuyển bằng đường hàng không do tính chất phản ứng của chúng với nhiệt độ, thay đổi áp suất hoặc hư hại vật lý.
Chúng được phân thành chín nhóm nguy hiểm, bao gồm chất nổ, khí, chất lỏng và chất rắn dễ cháy, chất oxy hóa, chất độc và chất lây nhiễm, vật liệu phóng xạ, chất ăn mòn và các nguy cơ đa dạng khác.
IATA cung cấp các tiêu chuẩn toàn cầu thông qua Quy định Hàng nguy hiểm của họ, tích hợp các tiêu chuẩn của Liên Hợp Quốc và các hướng dẫn thực tiễn phù hợp với những thách thức trong vận chuyển hàng không.
Hàng nguy hiểm yêu cầu bao bì được chứng nhận theo tiêu chuẩn UN, có khả năng chịu được sự thay đổi áp suất, rung động và biến động nhiệt độ. Việc dán nhãn cụ thể cũng là bắt buộc để xác định nhóm nguy hiểm.
Tin Tức Nổi Bật2025-04-21
2025-02-21
2025-02-21
2025-02-21
2025-04-21
2025-04-21
EN
